Σεπτεμβριανά

Σε έναν πρώτο και στενό κύκλο αντίληψης, σκέφτομαι τις ευθύνες των συμπολιτών μου και των φορέων της εξουσίας όλη την περίοδο της μεταπολίτευσης. Διευρύνοντας αυτό το πεδίο αντίληψής φτάνω σε σκέψεις πιο αυτοκριτικές που επιστρέφουν μέρος των ευθυνών σε εμένα τον ίδιο. Σε μια ακόμη πλατύτερη και διαυγέστερη συναίσθηση του προβλήματος και των αιτιών του, διακρίνω ζητήματα συστημικά. Δομικές δηλαδή ανωμαλίες του οικονομικού και πολιτικού συστήματος που είτε πρωτογενώς ευθύνονται για το παγκόσμιο αδιέξοδο στο οποίο οδηγούμαστε είτε απλώς μεγεθύνουν εμμέσως προβλήματα που δεν δημιούργησαν.

Νομίζω πως κάθε κύκλος από τους παραπάνω έχει ορθότατους λόγους ύπαρξης και δεν αναιρεί ούτε ακυρώνει απαραιτήτως τα επιχειρήματα των υπολοίπων. Δηλαδή όταν για παράδειγμα στηρίζει κανείς την άποψη πως για το Ελληνικό πρόβλημα ευθύνη έχουν οι κυβερνήσεις ή οι ταξιτζήδες ή οι φαρμακοποιοί, δεν αντικρούει απαραίτητα το επιχείρημα ενός άλλου που πιστεύει πως το πρόβλημα είναι δομικό πρόβλημα του καπιταλισμού ή κάποιου τρίτου που αναζητεί εξιλέωση στις αναίτιες αναπηρικές συντάξεις. Μπορούν κάλλιστα να συμβαίνουν και τα τρία και μάλιστα με απόλυτα ντετερμενιστικό τρόπο να ενθαρρύνουν και να εξηγούν το ένα το άλλο.

Στην ουσία η αποδοχή όλων των κύκλων προβληματισμού μας οδηγεί στο να δούμε το πρόβλημα σε μία καθολική κλίμακα. Πιο ρεαλιστικά και πιο σύνθετα. Δηλαδή αν αντιληφθούμε την ευθύνη του διεφθαρμένου πολίτη παράλληλα με την ευθύνη του Υπουργού του και κάνουμε την αναγωγή σε ένα περιβάλλον που σχεδόν κάνει αδύνατη την ευμάρεια μιας χώρας όταν ο υγιής της πολίτης δεν παράγει ενώ καταναλώνει κρατικά χρήματα και το κράτος αδρανεί ή και τον ενθαρρύνει, τότε θα ξεκινήσουμε να βλέπουμε το πρόβλημα σε μια πραγματική διάσταση.

- . -