Νέα Υόρκη, Κυριακή απόγευμα, Φθινόπωρο 1963

Ένα χρόνο μετά το θάνατο του Μάνου Χατζιδάκι, στα 1995, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών έγινε αυτή η συναυλία-παρουσίαση του δίσκου "Το χαμόγελο της Τζοκόντας". Πολλές φορές έχει παίξει στο Μετρό της Αθήνας από τα ηχεία, και το θυμήθηκα σήμερα που το Μετρό του Ελσίνκι ήταν τόσο ανεξήγητα ήσυχο. Και τι δεν θα έδινα να ήμουν σε κείνη την αίθουσα. Είναι εκπληκτικό. Μια κοσμογονία συναισθημάτων, τόσο ευγενική μα και τόσο διεισδυτική μουσική. Ήταν το "Προσωπογραφία της μητέρας μου" που έτυχε να ακούσω πρώτο πριν μερικά χρόνια. Και όταν αγόρασα τον δίσκο τον άκουσα ξανά και ξανά μέχρι που μου φαίνεται πως αυτά τα συναισθήματα μπορούν να δοθούν αμφιμονοσήμαντα από αυτά τα τραγούδια.

Παραθέτω το σημείωμα του ίδιου του συνθέτη στην Ελληνική έκδοση:

Σε μια παρέλαση στη Νέα Υόρκη, με μουσικές, με χρώματα και με πλημμυρισμένη από κόσμο την 5η Λεωφόρο, βρισκόμουν μια Κυριακή απόγευμα το φθινόπωρο του 1963 όταν συνάντησα μια γυναικούλα να περπατάει μοναχή με μιαν απελπισμένη αδιαφορία για ότι συνέβαινε γύρω της χωρίς κανείς να την προσέχει, χωρίς κανέναν να προσέχει, μόνη, έρημη μες στο άγνωστο πλήθος, που την σκουντούσε, την προσπερνούσε ανυποψίαστο, εχθρικό, αφήνοντας την να πνίγει μες στη βαθιά πλημμύρα της λεωφόρου, μέσα στη θάλασσα που ακολουθούσε, μέσα στ' αγέρι που άρχισε να φυσά.

Έμεινα στυλωμένος, ο μόνος που την πρόσεξε, κι έκαμα να την πάρω από πίσω, να την ακολουθήσω και πλησιάζοντας την να της μιλήσω, χωρίς να ξέρων τι να της πω, μα ίσαμε ν' αποφασίσω, την έχασα από τα μάτια μου.

Έτρεξα λίγο μπρος, ανασηκώθηκα στα πόδια μου για να την ξεχωρίσω, μα η μεγάλη μαύρη θάλασσα του κόσμου την είχε καταπιεί. Μέσα μου κάτι σκίρτησε οδυνηρά.

Χωρίς να καταλάβω, είχα σταθεί έξω από το βιβλιοπωλείο του Ριτζιόλλι και στη βιτρίνα του, απέναντί μου ακριβώς, βρισκόταν ένα βιβλίο για τον Ντα Βίντσι με την Τζοκόντα στο εξώφυλλο του να μου χαμογελά απίθανα αινιγματική, αυτόματα μεγεθυμένη, όσο η γυναίκα που χάθηκε στο δρόμο.

Δεν ξέρω γιατί όλ' αυτά μπερδεύτηκαν περίεργα μέσα μου, μαζί μ' ένα εξαίσιο θέμα του Βιβάλντι που είχα ακούσει πριν από λίγες μέρες και που εξακολουθούσε να επανέρχεται τυραννικά στη μνήμη μου.

Τα δέκα αυτά τραγούδια γράφτηκαν μ' ένα συγκερασμό απελπισίας και αναμνήσεων.

Το θέμα είναι η γυναίκα έρημη μες στην μεγάλη πόλη. Το κάθε τραγούδι είναι κι ένας μονόλογος της, κι όλα μαζί συνθέτουν την ιστορία της. Μια ιστορία σύγχρονη και παλιά μαζί.

ΜΑΝΟΣ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙΣ